AWN Afdeling 15 – Regio West- en Midden Betuwe en Bommelerwaard
Gouden Vrouwen – Frankische schatten thuisgebracht
In 1951 werd bij de aanleg van de weg tussen Rhenen en Elst een grafveld ontdekt. In tegenstelling tot tegenwoordig werd de ontdekking gelijk wereldkundig gemaakt. Daardoor zijn er van deze opgraving nog beelden beschikbaar.
In totaal werden ruim 1300 graven in korte tijd geborgen. Opvallend was, dat er veel graven veel kostbaarheden bevatten, zoals sieraden. Ruim 130 glazen kralen kettingen. Deze zijn enorm kleurrijd(zie foto’s), nogal veel sieraden die verguld zijn met goud.
Het is een zogenaamd grafveld uit de Frankische tijd.
De datering van deze graven ligt tussen 460 en 900 na Christus. Dit is een periode waar relatief heel weinig vondsten van bekend zijn.
Na de opgraving in 1951, zijn alle vondsten naar het RMO gegaan in Leiden. Een deel daarvan is altijd zichtbaar geweest in de permanente collectie. Door het grote aantal voorwerpen dat gevonden is, slecht een beperkt deel. Het verhaal over dit grafveld komt niet echt in beeld.
Begin 21ste eeuw is het rapport over deze vondsten afgerond en gepubliceerd. Daarmee krijg je een echt beeld van de uniekheid van deze vondsten.
Een ding dat direct opvalt is de algemene gelijkheid en rijkdom van de begravende. Bij grafvelden uit de Romeinse tijd, zijn er tussen de graven grote verschillen, de verschillen in welstand tussen de personen zie je meestal terug in de kwaliteit en aantal grafgiften.
Voorwerpen die Frankische vrouwen in hun graf meekregen zeggen iets over hun plek in de samenleving. De sleutels en kistjes wijzen op een letterlijke sleutelrol: vrouwen bewaken de toegang tot het huis, de (voedsel) voorraden en bezittingen. Ze hebben de touwtjes in handen. Ook in schriftelijke bronnen schemert hun invloed op strategische beslissingen en politiek regelmatig door.
Bergkristallen bollen, aan een riem om het middel gedragen door oudere vrouwen. Intrigreren. Zijn het aanwijzingen voor helderziende gaven? Vrouwen uit de Frankische tijd hebben een voortrekkersrol gespeeld bij het verspreiden van het Christendom. Omstreeks het jaar 500 inspireert koningin Clothilde haar man clovis om Christen te worden. Christelijke symbolen worden dan ook in de graven teruggevonden.
De grote wens is al vele jaren dat de vondsten van de Donderberg tentoongesteld konden worden in Rhenen. Daar hoort het thuis. Dankzij het Stadmuseum Rhenen, het RMO en sponsering van o.a. de vriendeloterij is dit gerealiseerd in het Stadmuseum Rhenen. Tentoonstelling van 9 april t/m 7 december 2024.
Persoonlijk bezoek ik jaarlijks het RMO, altijd even bij de schatten uit Rhenen kijken. Toen ik naar de presentatie voor de pers ging had ik het beeld voor ogen van de presentatie van de vondsten in het RMO. Na uitleg door Maike(directeur van het Stadmuseum Rhenen), kregen we een rondleiding en mogelijkheid tot het maken van foto’s. Als je in de zaal komt, wordt je overweldigt “het is verstillend mooi”. De kunst van het maken van een tentoonstelling is om niet alles te willen presenteren, maar veel weglaten. Ieder voorwerp zijn eigen aandachtswaarde te geven. Onmiskenbaar hadden de vrouwen een centrale rol in de Frankische maatschappij. Waarbij bij vermeld moet worden niet enkele maar vrijwel allemaal. Hopelijk mogen na deze tentoonstelling enkele vondsten blijvend in het Stadmuseum blijven.
Ga kijken, ervaar de schoonheid van de voorwerpen en neem het verhaal achter deze vondsten in je op.
Archeologen neem de uitdaging aan, waar hebben deze mensen geleefd? De nederzettingen zijn nooit gevonden, misschien weggespoeld door de Rijn of werden ze hier alleen begraven en woonden ze bijvoorbeeld in Dorestad?
Artikel geschreven door voorzitter Andre van Ingen.
