1700 – 1800 (De Verlichting)

In de periode van 1700 tot 1800, ook wel bekend als de Verlichting, vonden er in de Betuwe belangrijke ontwikkelingen plaats die de samenleving, cultuur en intellectuele stromingen in het gebied beïnvloedden. Hoewel de Verlichting voornamelijk in stedelijke centra tot bloei kwam, waren er ook in de Betuwe enkele significante veranderingen waar te nemen.

Een van de belangrijkste aspecten van de Verlichting was de nadruk op rationaliteit, wetenschap en kritisch denken. Hoewel de Betuwe voornamelijk een agrarische regio was, waren er toch enkele invloeden van de Verlichting merkbaar in de intellectuele kringen en stedelijke gemeenschappen. Lokale denkers, schrijvers en filosofen begonnen de ideeën van de Verlichting te bestuderen en te verspreiden, zij het op bescheiden schaal.

De Betuwe had enkele steden en dorpen waar zich intellectuele gemeenschappen vormden. Deze gemeenschappen kwamen samen in salons, bijeenkomsten en discussieforums om ideeën uit te wisselen en te debatteren over verschillende onderwerpen, variërend van politiek en rechtvaardigheid tot wetenschap en religie. Hoewel deze bijeenkomsten misschien niet dezelfde omvang hadden als in grote steden, waren ze niettemin een uitdrukking van de intellectuele interesse en de wens om kennis te vergaren.

Daarnaast kunnen we in de Betuwe de invloed van de Verlichting waarnemen in de educatieve en culturele instellingen. Scholen en bibliotheken werden opgericht om educatie toegankelijker te maken en kennis te verspreiden. De nadruk lag op het bevorderen van lezen, schrijven en kritisch denken. Boeken, pamfletten en tijdschriften die de ideeën van de Verlichting bevorderden, vonden ook hun weg naar de Betuwe en werden gelezen en besproken.

Hoewel de agrarische aard van de Betuwe de snelheid en reikwijdte van de Verlichting beïnvloedde, waren er toch enkele aspecten van deze intellectuele beweging die doordrongen in de lokale gemeenschappen. Het is belangrijk op te merken dat de Betuwe in die tijd nog steeds voornamelijk een landbouwgebied was en dat de impact van de Verlichting in dit landelijke gebied misschien niet zo diepgaand was als in stedelijke centra. Niettemin weerspiegelden de intellectuele gemeenschappen en educatieve instellingen in de Betuwe de bredere culturele en intellectuele veranderingen die in heel Europa plaatsvonden tijdens de Verlichting.