1000 – 1500 (Hoge / late middeleeuwen)

In de periode tussen 1000 en 1500, ook wel bekend als de Hoge en late Middeleeuwen, onderging de Betuwe belangrijke veranderingen op politiek, sociaal en economisch gebied. Deze periode markeert een tijd van groei, verstedelijking en toenemende handelsactiviteiten.

Een van de opvallende kenmerken van deze periode was de opkomst van feodale structuren en de ontwikkeling van kastelen en versterkte nederzettingen. Edelen en adeligen oefenden controle uit over het land en bouwden kastelen om hun macht en positie te versterken. Deze kastelen dienden niet alleen als verdedigingswerken, maar ook als administratieve centra en symbolen van macht. Ze speelden een belangrijke rol in de lokale politiek en waren vaak betrokken bij conflicten en oorlogen tussen rivaliserende adellijke families.

De landbouw bleef de belangrijkste economische activiteit in de Betuwe gedurende deze periode. Boerenbedrijven werden georganiseerd in dorpen en produceerden voornamelijk graan, vee en zuivelproducten. De landbouwtechnieken verbeterden geleidelijk, wat resulteerde in een toename van de opbrengsten en de bevolkingsgroei mogelijk maakte.

Daarnaast bloeide de handel en werden steden en dorpen belangrijke centra van economische activiteit. Steden zoals Tiel, Nijmegen en Zaltbommel groeiden uit tot belangrijke handelsknooppunten. De Betuwe, gelegen tussen de Rijn en de Waal, profiteerde van zijn gunstige ligging voor de handel over water. Het transport van goederen werd vergemakkelijkt door de rivieren, waardoor de handel in graan, hout, zout en andere producten kon gedijen.

De invloed van het christendom nam ook toe tijdens deze periode. Parochiekerken werden gebouwd en religie speelde een centrale rol in het dagelijks leven van de mensen. Kloosters en abdijen werden gesticht en speelden een belangrijke rol bij het bevorderen van religieuze praktijken, onderwijs en het behoud van kennis.

Ondanks perioden van politieke instabiliteit en conflicten, zoals de Gelderse Oorlogen, kende de Betuwe in deze periode een zekere mate van welvaart en groei. De Hoge en late Middeleeuwen vormden een cruciale fase in de geschiedenis van de Betuwe, waarin politieke, economische en sociale veranderingen de regio vormgaven en haar positie in het middeleeuwse Nederland beïnvloedden.